Aanleiding
In Nederland wonen en leven meer dan een miljoen christen migranten. Ze komen uit alle windstreken.
Een deel komt uit onveilige landen met oorlogsgeweld, anderen zoeken een sociaal-economisch beter
leven en weer anderen vanwege grote natuurrampen. Wat ze gemeen hebben is het vinden van thuis
om een nieuw leven te kunnen beginnen. Dat thuisgevoel, home coming, vinden ze onder meer kerken
met in de meeste gevallen een voorganger, die hun taal en cultuur verstaat. Ze kerken in
gymnastiekzalen, in garages, in kelders va. flatgebouwen en soms zelfs in de open lucht. Hoewel de
meeste migranten voorgangers een basiskennis theologie hebben, is bij hen behoefte aan gedegen
kennis van theologie. In het Westen van Nederland is het aanbod van theologische opleidingen aan
Hogescholen en universiteiten meer dan voldoende. Enkele opleidingsinstellingen hebben een
specifiek programma ontwikkeld voor deze doelgroep, echter het vereiste instapniveau is voor velen
te hoog. Een uitzondering is Foundation Academy Amsterdam die naast theologie ook andere
opleidingen verzorgt met een laagdrempelig instapniveau. In het Oosten van het land biedt Het
Instituut voor Contextuele Theologie (IITh) een theologische opleiding aan voor migranten kerken.
Visie en doelstelling
Het IITh is gevestigd in Apeldoorn en de colleges worden gegeven aan de Theologische Universiteit
Apeldoorn (TUA). Het IITh biedt een tweejarig programma aan waarmee studenten worden toegerust
om als voorganger of lerend ouderling voor te gaan in kerkdiensten en dienstbaar te zijn in pastoraat
en gemeenteopbouw. De opleiding richt zich daarbij nadrukkelijk op de specifieke aspecten van de
context van de studenten. De leidende vraag bij het opstellen van het programma is: wat hebben deze
studenten nodig om op een goede en effectieve manier dienstbaar te zijn in de context van hun
geloofsgemeenschap?
Door de samenstelling van de huidige groep studenten ligt de nadruk nu vooral op de Molukse
gemeenschappen in Nederland. Het instituut heeft het verlangen dit – in navolging van de visie van
oprichter dr. Simon Ririhena – te verbreden naar andere geloofsgemeenschappen uit de
migrantenkerken. Het programma zal steeds worden afgestemd op de groep studenten.
Het volledige programma bestrijkt twee cursusjaren en is in een rolrooster opgezet. De totale
studiebelasting is 50 EC en is gericht op NFQL4 niveau.1 De modules leggen een theologische basis
en richten zich vervolgens op het voorgaan in kerkdiensten en het dienstbaar zijn in de gemeente.
Elke module van 5 EC bestaat uit een vijftal colleges met literatuur en/of opdrachten en wordt
afgesloten met een werkstuk of praktijktoets. 2 De colleges worden gegeven op de donderdagen van
12.00-17.00 uur.
Doelgroep
De opleiding is in eerste instantie bedoeld voor gemeenteleden en (aankomend) voorgangers in
Molukse gemeentes of migrantenkerken. Door het tekort aan voorgangers zal steeds vaker een
beroep worden gedaan op oudsten of kerkeraadsleden, maar ook op andere gemeenteleden om voor
te gaan in kerkdiensten of om dienstbaar te zijn in pastoraat. De opleiding biedt hiervoor een gedegen
basis op een praktisch niveau.
Met openingscolleges en terugkomdagen biedt het IITh ook aan ervaren voorgangers de mogelijkheid
tot theologische verdieping en onderlinge uitwisseling. Op deze dagen is ruimte voor verdieping, om
nieuwe ideeën op te doen en collega’s te ontmoeten.
Onderwijsfilosofie
De onderwijsfilosofie van het IITh is erop gericht studenten toe te rusten met praktische kennis en
vaardigheden die relevant zijn binnen van hun eigen gemeentes. Voor de doelgroep van het IITh zal
daarbij altijd sprake zijn van intercontextualiteit, van een spanningsveld tussen de eigen culturele
wortels en de Nederlandse context.
Studenten worden gestimuleerd tot nadenken over dat spanningsveld. Welke waarden spelen een rol,
hoe kan worden omgegaan met verschillende overtuigingen, met de verschillen tussen eerste en
latere generaties migranten etc.
De wekelijkse colleges vormen de belangrijkste onderwijsvorm, waarin docenten een balans zoeken
tussen kennisoverdracht, aanleren van vaardigheden en reflectie. Toetsing vindt waar mogelijk plaats
door een praktische toepassing (kerkdienst, eigen geloofsbelijdenis, preek, werkstuk).
Doordat in kleine groepen gewerkt wordt, is er voldoende ruimte om de inhoud van het programma af
te stemmen op de concrete vragen en behoeften van de verschillende studenten. Dit geldt zowel voor
de theologische als voor de praktijkgerichte vakken.
Een belangrijk aspect van de onderwijsfilosofie van het IITh is de persoonlijke ontwikkeling van elke
student. Hiertoe zijn geregelde mentoraatsgesprekken. Gedurende het programma werken studenten
met hun spirituele biografie. In een afsluitende module presenteren zijn daarover aan elkaar.